Radar Örnekleri - Hava Savunma Radarı

G/ATOR

Yazar: Glenn W. Goodman, Jr

Hava/yer görev temelli radar (Ground/Air Task-Oriented Radar, G/ATOR) kısa menzillerden orta uzaklıktaki menzillere kadar alçak irtifalarda seyreden füzeleri, insanlı ya da insansız hem uçakları hem de füze ve topçu mermilerini algılayabilen, tanıyan izleyen bir 3-boyutlu taktik radardır. Sayısal radar teknolojisindeki gelişmeler sayesinde farklı görev yapan beş yer radarının yerini tutabilen bu radar uzak menzil kapasitesi, daha hassas çalışma kabiliyeti, taktik taşınabilirlik ve teknik güvenilirlik gibi öne çıkan özelliklere sahiptir. Bu radar hem hava sahasında arama yapabilir hem de hava savunma sisteminin füzelerini hedefe yönlendirir ve yöngüdümünü sağlar, düşman füzelerinin balistik rotalarını değerlendirir ve savunma füzelerinin hedeflerini buna göre düzeltir ve uçuş kontrol operatörlerine güvenli uçuş verilerini sağlar. Tüm bu işlevlerin çok işlevli tek bir radarda toplanması sayesinde işletme, lojistik destek ve personel eğitim masrafları önemli ölçüde azalır.

Tüm G/ATOR sistemi Oshkosh firması tarafından imal edilmiş biri altı-tekerli, 7 tonluk arazi tipi çekici (Medium Tactical Vehicle Replacement, MTVR olarak adlandırılan), diğeri basitçe Humvee (High Mobility Multipurpose Wheeled Vehicle, HMMWV) denilen zırhlı iki adet çekici tarafından taşınabilir. G/ATOR sisteminin bir büyük aktif faz dizi anteni MTVR arazi çekicisinin arkasına takılı bir treyler üzerinde bulunur ve bu anten çekici hareket etmeden önce katlanarak düz bir şekil alır. Anten dizisi operasyonun her durumunda bu treyler üzerinde kalır ve radar devreye girerken bir hidrolik mekanizma ile kaldırılır. Hidrolik kumandalı ayaklar vasıtasıyla treylerin yatay konuma gelmesi sağlanır. MTVR çekicisinde bulunan bir palet üzerinde jeneratör yer alır ve Humvee üzerinde bulunan diğer palet üzerinde ise iletişim- ve bağlantı aygıtı (Communications-Electronic Group, CEG) bulunur. Uçakla taşınma sırasında her iki palet çekicilerden ayrılır. Ve operasyon sırasında istendiği takdirde çekicilerden ayrı bir yere konularakta çalıştırılabilir.

G/ATOR aşamalar halinde geliştirilecektir. I. aşamada TPS-63, MPQ-62 ve UPS-3 radarlarının yerine alacak bu hava sahası arama ve kısa-menzil savunma radarının Başlangıç Operasyonel Yeteneği (Initial Operational Capability, IOC) ve tam hızda üretimi için 2016 yılında karar verilecektir. I. aşamada ilerdeki aşamalarda göreve-özel yazılım paketleri için gerekebilecek tüm temel donanım temin edilecektir.

Sırada bulunan 2017 yılındaki II. aşamada ise ilaveten düşman cephanelik ve atış bataryalarının yerlerini belirleyebilmesi için halen kullanılmakta olan TPQ-46 radarlarının yerini alması düşünülen bu radara bir Başlangıç Operasyonel Yeteneği çalışması planlanmıştır. 2018 yılındaki IV. aşamada ise, Deniz Piyadelerinin TPS-73 radarı ve TPN-31A Havaalanı Gözetim radarının Hava Trafik Yöngüdüm, Bütünleştirme ve Eşgüdüm sisteminin yerini alacak bu radar için bir ilave Başlangıç Operasyonel Yeteneği planlanmıştır. G/ATOR program yöneticisi Lee Bond taktik zenginleştirmesi diğer aşamaların içine önceden katılmış olan III. aşamanın diğer aşamalar tamamen başarıyla tamamlanmasına kadar ertelendiği ifade etmiştir.

Aşamalı imalat programı nedeniyle Deniz Piyadeleri biri seferi kısa-orta menzilli G/ATOR ve diğeri büyük, taşınabilir TPS-59(V)3 uzun menzilli iki hava gözetim radarıyla bir süre yetinmek zorunda kalacaktır. G/ATOR I. aşaması TPS-59(V)3 radarının görüş-hattındaki kısıtlamalar nedeniyle hava sahasındaki kapsamadığı boşlukları doldurmaya yönelik olacaktır. TPS-59(V)3 radarı 400 deniz mili menzildeki taktik balistik ve seyir (cruise) füzelerini ve 300 deniz mili menzilindeki uçakları izlemek üzere en uygun hale getirilmiştir.

MTVR aracı hariç, antenin takılı olduğu treyler, iletişim-bağlantı aygıtı (CEG) paleti ve jeneratör paleti gibi ana bileşenleri Deniz Piyadelerinin ağır nakliye helikopterleri ve dikey kalkış yapabilen MV-22 Ostprey uçakları ile bir sapana bağlanarak taşınabilir.

G/ATOR radarının bir yüksek seferi taşınabilirlik sistemi içindeki çok işlevlilik yeteneği aktif elektronik tarama dizi (AESA) radar teknolojisine dayanmaktadır. Parabolik biçimli antenlerle mekanik tarama yapan radarların aksine bu radar aktif faz dizi antenleriyle elektronik olarak aramayı hızla yapabilmektedir. G/ATOR’s anten dizisi 2600 adet yüksek güvenilirliği sahip her biri küçük bir radar gibi gönderme ve alma yapabilen küçük katıhal alıcı-verici modüllerinden oluşmaktadır. ASEA radarları aynı anda farklı modlarda çalışabilir ve eski sistemlere göre çok daha fazla hedefi izleyebilir.

G/ATOR bir düz ya da düz yüzeye sahip 12 ayak yüksekliğinde ve 7 ayak eninde faz dizi antene sahiptir. Treyler üzerindeki bu anten dakikada 30 kez dönerek mekanik olarak yatayda ve elektronik olarak dikeyde 360 derecelik tüm hava sahasını havadan gelen tehditlere karşı tarar. Bazı görevler için anten hareket etmeksizin hava sahasının belirli bir bölümünü elektronik olarak yatayda ve dikeyde olmak üzere iki boyutta tarar.

Program yöneticisi Bond, radar sisteminin dikey kalkabilen uçaklarla taşınabilmesi için radarın ağırlığını daha da azaltmak üzere halen daha yaygın kullanılan kapalı devre sıvı soğutmalı anten dizisi yerine hava soğutmalı tipe doğru yöneldiklerini söyledi. Tepe yükte kullanımda 2600 adet alıcı-verici modülünün her noktasının sabit bir sıcaklıkta tutulması gerekmektedir. Bu anlamda hava soğutma sistemi son derece verimlidir. Bond, G/ATOR radarının yerini alacağı radarlardan neredeyse iki misli daha fazla faz dizi antene sahip olmasına karşın kullanılan ASEA aktif elemanlar ve hava soğutmalı sistem sayesinde daha hafif olduğunu belirtti.

2009 yılı Mart Northrop Grumman firması G/ATOR programının kritik tasarımının gözden geçirilmesindeki son etap I. aşama Mühendislik Tasarım Modeli yapımı öncesinde tamamlandı. Halen Mühendislik Tasarım Modelinin yüklenici bütünleşmesi ve testlerinin devam ettiğini ilave etti.

Deniz Piyadeleri Karasal Sistemler programının yöneticisi Bill Taylor, ”Geçen yıl bu programda çok önemli gelişmeler kaydettiklerini ve gerçek işletim donanımı için artık önlerini görmeye başladıklarını belirtti.”

G/ATOR un düşük kapasiteli başlangıç üretimi kilometre taşı C Uygunluk ölçütü 2013 yılına programlanmıştır. Deniz Piyadelerinin Onaylanmış Alım Hedefinde Aşama I de 17, Aşama II de 38 ve Aşama IV de 14 olmak üzere toplam 69 G/ATOR sistemi bulunmaktadır.

2009 yılı Şubat ayında, o zamanki Savunma Bakanlığı Alım, Teknoloji ve Lojistik Bölümü yöneticisi John Young G/ATOR radarını tanıttı ve Savunma Bakanlığının bu özel çok-işlevli radar sistemi projesinin diğer servislerin yere-konuşlu radar gereksinimlerini de önemli ölçüde karşılayabileceğini belirtti. Halen Savunma Bakanlığı servis radar programlarını, her bir programının takip eden edinim kilometre taşına uygun ortak yürütürlüğünü sağlamak üzere düzenli olarak gözden geçirmektedir.