Neden S Modu?
Resim 1: Bir eski transponderin yanıtına karşılık (üstte) bir Mod S-uyumlu transponderin yanıtı (altta)
Resim 1: Bir eski transponderin yanıtına karşılık (üstte) bir Mod S-uyumlu transponderin yanıtı (altta)
Neden S Modu?
Klasik İkincil Gözetim Radar sistemlerinde uçakların kimliği yalnızca Mod A ile belirlenirdi. Bu, yer istasyonunca atanan ve pilot tarafından çalıştırılan bir dinamik kod sistemidir. Aynı uçağa, rotası üzerinde geçtiği farklı görev bölgelerindeki kontrol merkezlerince farklı kodların atanması normaldir.
Mod A ile kodlama sistemi ile ancak 4096 değişik kodlama yapmak mümkündür ve hava trafiğinin gittikçe artması nedeniyle, bir hava trafik bölgesinde bir uçağa tek bir bireysel kod atamak git gide zorlaşmaktadır. Ve uçakların her birine tek kod atamak mümkün olmazsa, o zaman iki uçağın birbiri ile karıştırılması riski artmakta ve yer personeli tarafından hatalı talimatlar verilmesi gibi tehlikelerde ortaya çıkmaktadır.
Bu nedenle ICAO tarafından tanımlanmış, her bir uçağa 24-bitlik adres atanmasına imkân veren Mod S sistemi, transponderin kurulumu sırasında bir daha değiştirilmeyecek şekilde (hard wired) yüklenir ve bir bireysel şifre girilmesi olanağı tanınır.
Mod S şunlara olanak sağlar:
- Uçakları 24-bit genişliğinde bireysel seçici (selective) adresleme ile 16 milyondan fazla farklı kodlama imkânı. Uçağa, uçuş bildirimi yaptığında, kendisinde uçuşu sırasında bir daha değiştirilmesi mümkün olmayan bir bireysel kodun atanması.
- Eşlik denetimi (parity check) ile daha iyi bir veri tamlığı (data integrity) sağlanması.
- Yükseklik bilgisinin 25 ft çözünürlükle bildirilme imkânı (daha önceki çözünürlük 100 ft idi)
Mod S iki türlü iletişim servisini destekler (Mod S alt-ağ)
- Mod S sorgulamanın bir özel niteliği olarak Mod S özel servisleri (örneğin, askeri şifre- tanıma)
- İlave Anahtarlanmış Sanal Devre Servisi (SVC, Switched Virtual Circuit Services), Mod S alt ağının genel ATN (Aeronautical Telecommunication Network)-ağıyla bütünleşmesine imkân verir.
Resim 2: Mod S işlevsel hiyerarşik katmanlar
Resim 2: Mod S işlevsel hiyerarşik katmanlar
Resim 2: Mod S işlevsel hiyerarşik katmanlar
Mod S sisteminin tanımlanmış genel hiyerarşik-mimarisinin bir bölümü yandaki grafikte gösterilmektedir. Basit bir anlatım ile: Mod S sistemi, uçaktaki transponder ile yer istasyonundaki ikincil radar arasındaki iletişimin temel protokolü olarak tanımlanır.
Mod S özel protokolü ve servislerinin, bilgileri bir özel yerel SSE (Specific Services Entity) arayüzü vasıtasıyla değiş tokuş edilebilmesi nedeniyle, tüm ATN (Aeronautical Telecommunication Network)-ağının hazır olmasını zorunlu kılmamaktadır. Yerel işlevler hakkındaki bilgilerin Mod S sorgusuna tümleştirilmesi bu arayüz ile sağlanır.
Tüm üç hiyerarşik-katmana ait standartlar ICAO da tanımlanmıştır. (Ek Cilt III, Bölüm 9, Ek 71ff).
Bu standartta şunlar kararlaştırılmıştır:
„Bireysel SSR Mod S adresi, ICAO veya bir resmi veya diğer bir genel yetkisi bulunan kayıt dairesi tarafından atanan olası 16 777 214 adet 24-bitlik adreslerinden biri olmalıdır.”
24-bitlik adresin başında, her bir daireye ait bir özgün tanıtıcı karakter yer alır. Daire bundan sonra bağımsız olarak aşağıdaki bitleri uçağın kayıtlı bireysel adresine yerleştirir. (2009 itibariyle Adres Bloğu Atamalarını içeren bir tabloya buradan ulaşabilirsiniz.)
Farklı ülkeler, farklı sayıda olası bireysel koda sahiptir. Örneğin, Almanya, İngiltere ve Kuzey İrlanda'nın her biri 262 144, buna karşılık Avusturya yalnızca 32 768 adet kayıt yapabilir. ABD de kod kapasitesi 1 048 576 adettir.
Türkiye 24 bitten dokuz adedini ön-blokta kullanır, diğer 15 bit ile 32 768 değişik adresleme yapar. Bir Türk kayıt formatı aşağıdaki gibidir: 010010 - 111 - xxx xxxx xxxx xxxx .