Dipleksin Ayarlanması
Resim 1: E- Bandında çalışan dalga boyunun 19 katı uzunluğunda bir dolambaca sahip bir dipleksin frekans çizgesi.
Bu bölümde bir ASR-910 radarı kullanılarak dipleksin nasıl ayarlandığı anlatılacaktır. Bir dalga kılavuzu dipleks, ayarlanabilir dolambaçlarında aşağıda belirtilen koşullar aynı anda yerine getirilirse en verimli bir şekilde çalışır:
- A - frekansı için faz kayması 0°;
- B - frekansı için faz kayması 180° olmalıdır.
Şemadaki değerler matematiksel olarak çıkarılmıştır, öyle ki; aynı dalga kılavuzu uzunluğu,
birinci frekans yarım dalga boyunun çift tamsayılı katı ve
ikinci frekans ise yarım dalga boyunun tek tamsayılı katı olmalıdır:
| fB = fA· (1 + | 1 | ) | fA = 1. Gönderici frekansı fB = 2. Gönderici frekansı kv = Dalga kılavuzundaki dalga boyunun tamsayılı katının katsayısı |
(1) | |
| 2·kv |
Frekans aralığı bu şekilde yapıcı (constructive) belirlenir. Buna rağmen radar istasyonu bir başka frekans aralığında çalışmak zorunda kalırsa, dipleksin hem gönderici ve hem de alıcı hatlarında büyük kayıpların oluşması kaçınılmazdır.
Bununla birlikte, hesaplanan frekans aralığı, hem B frekansı için A frekansının üstünde, hem de bu dipleks için A frekansının altında geçerli olduğundan, (2fA-fB) frekansı için bir ilave süzgeç konulması gerekir.
Sonuç
Yani, dipleks gerekli 72 MHz lik bir frekans aralığını, sadece, A göndericisi dalga boyunun tam 19 katı kadar bir uzunluktaki bir dolambaca sahipse ve A göndericisinin çalışma frekansı tam 2 736 MHz ise sağlar. Bu frekansa ayarlanmış bu dipleks, diğer tüm frekanslarda az ya da çok verimsiz çalışacaktır.
Gönderim gücü dipleksin hemen çıkışında ölçüldüğünden ve dipleksteki iki ila üç desibellik kayıplar magnetron akım değeri yükseltilerek telafi edilebildiğinden, bu verimsizlik olayı genellikle pek göze çarpmaz. Bu zayıflama olayı alım hattında da gerçekleşir! Ve eğer yankı işaretinin sadece yarısı alıcıya ulaşmışsa, radar operatörleri, B göndericisinin açıklanamayan nedenlerden ötürü menzili yakalayamadığını sanar.
Bu durum sadece dipleks karakteristiklerine uyarlanabilmiş çalışma frekanslarını atamakla çözülebilir. Bu, alt frekans bandında 72 MHz den daha düşük, üst frekans bandında ise 72 MHz den daha büyük bir frekans aralığı demektir. Üretici yönetmelikte belirtilen 2 MHz e kadar müsaade edilen tolerans kuralını zaten dikkate almaktadır. Fakat Alman kuralcılığı bu kavramı pek tanımaz, her şey olabildiğince tam olmalı (daha da açıkçası sabit!). Yani, alt frekans bölgesinde 72 MHz den biraz daha düşük, üst frekans bölgesinde ise biraz daha büyük bir frekans aralığı gerekir ve ayar da böyle yapılır.
Resim 1: E- Bandında çalışan dalga boyunun 19 katı uzunluğunda bir dolambaca sahip bir dipleksin frekans diyagramı.
A-göndericisinin 2 800 MHz lik çalışma frekansında, etkili frekans aralığı yaklaşık 74 MHz olacaktır (kesin rakam: 2 873,6 MHz). Bununla birlikte, eğer A göndericisi 2 708 MHz de çalışması gerekiyorsa, 2 779,2 MHz frekansı B vericisi için en verimli olan frekanstır. Diğer tüm frekanslar (1) nolu fB= 1,026 fA kısaltılmış formül ile kolayca belirlenir.