Radar Temelleri

Çok-işlevli radarlar daima aktif Faz Dizi Antenlerle donatılmıştır ve çok kuvvetli bir parazit ortamında, düşman tarafından çok küçük Etken Yansıtırlık Yüzeyine sahip füze ya da roketlerle yapılan bir ağır saldırıya karşı koyabilmek için modern silah sistemlerini yönlendirirler. Bu tür Çok-işlevli radarların hem düşman, hem de dost füzelere eşzamanlı eşlik etmesi ve dost füzelere yöngüdüm sağlayan çok sayıda atış kontrol kanalına sahip olması gerekir.

Mekaniksel hareket etmeyen bir aktif Faz Dizi Anten, çok sayıda küçük galyum-arsenit (GaAs) yarı iletken yükselticilerden beslenen ışıma elemanlarının yer aldığı düz panellerden meydana gelir. Bu elemanlar süreleri değişen darbeler gönderirler ve böylece detaylı bir radar resmi elde edilebilir. Tipik bir anten paneli yaklaşık 2 000 yayın elemanından oluşur. Tam 360° lik bir panoramik görüşü sağlamak için bu panellerden her bir 90° lik sektörde bir adet olmak üzere, toplam 4 adet yerleştirilir.

Çoklu- hedef izleme radarı

Çoklu-hedef izleme radarının (MultiTarget Tracking Radar, MTTR) işlevleri şunlardır:

bir uzun menzilli arama;
alçaktan uçan uçaklara ait uçuş verilerinin hızlı bir şekilde sağlanması;
yüksek çözünürlüklü radar bilgileri temini (bir hedef işareti içinde bulunan uçakların sayısını tespit için);
Üç koordinatlı otomatik konum bilgisi;
eşzamanlı birden fazla sayıda hava hedefini izleme;
diğer sistemlere verileri aktarmak için arayüz sağlama.

Hava Trafik Kontrol Radarı (Air Traffic Control Radar, ATC Radar)

Hava trafik kontrol radarları hem askeri ve hem de sivil amaçlarla kullanılır. Havaalanlarında sabit olarak kurulan bu radarlar modern uçaklara da takılırlar. Uçaklarda çok amaçlı kullanılırlar. Meteorolojik bilgiler sağlarlar, ayrıca çarpışma önleme ve yöngüdüm (navigation) gibi işlevleri de vardır.

„En-Route“ Radarı

Bir En-Route radarı çoğunlukla L-bandında çalışır ve havaalanı kule operatörlerine 450 km ye kadar menzillerde bulunan hedefler hakkında bilgi aktarır. Bu radarlar havaalanı sorumluluk bölgesi dışında kalan hava sahası içindeki seyir trafiğini gözlemler.

Yer Kontrol Radarı (Surface Movement Radar, SMR)

Yer Kontrol Radarı (veya Airport Surface Detection Equipment, ASDE ) hava alanlarında özellikle sisli havalarda veya kötü hava koşullarında, yüzey taşıt trafiğinin gözetimi için çok yaygın kullanılır. Bir Havaalanı Yer Kontrol Radarı havaalanında apronlar dışında kalan, uçakların manevra alanı olarak belirlenmiş iniş, kalkış alanlarını ve uçaklara yanaşan taşıma araçlarının kullandıkları yolları gözetler. Bu radarlar nano-saniye mertebesinde çok düşük süreli ve J-bandı ila X-bandı arasındaki frekanslarda darbeler yollarlar. Böylece en küçük menzilleri bile yüksek çözünürlükle ölçerler.

Atış Kontrol Radarı

”Patriot” yerden-havaya füzelerin hareketli rampalardan atılabildiği bir hava savunma sistemidir. Bu sistem 60 lı yılların ortalarından başlayarak uçak ve füze saldırılarına karşı geliştirildi ve son zamanlarda kısa menzilli balistik füzelere de karşı kullanılmak üzere konuşlandırılıyor.

Savaş Alanı Gözetim Radarı

Orduda kullanılan Savaş Alanı Radarlarının menzilleri kısadır. Ancak belirli bir görevi yapmak için çok özel yeteneklere sahiptirler. Donanmadaki savaş gemilerinde bulunan çok sayıdaki özel radar antenleri de gittikçe Çok-işlevli radarlarla değiştirilmektedir.

Resim: BOR-A 550

Havan Topu Tespit Radarı (Mortar Locating Radar)

Bir havan topu tespit radarı düşman havan toplarının balistik uçuş yörüngesini tespit eder ve bu hedeflerin noktasal koordinatlarını süratle karşı saldırı yapabilmesi için topçu bataryalarına aktarır.

(Resim: COBRA 550 radarı)

Muhtelif sivil uygulamalar

Radarlar kaçınılmaz olarak bir belirlenmiş menzilden ölçüm (ya da yer tayini) yapılması gereken her yere tesis edilir. Böylece sivil amaçlı çok geniş bir alanda kullanılan radarlar da geliştirildi.

Gemi Yöngüdüm Radarları (Marine Navigation Radars)

Yöngüdüm radarları gemilerde kaptana dar sularda bile kötü görüş koşullarında geminin konumuna ait bilgiler sağlar.

Devriye Uçağı Radarı

Eurofighter EF 2000 savaş uçağı burun radarı ECR 90

Hava gözetim radar sisteminin diğer bir görevi, hava devriye görevini yürüten avcı-bombardıman uçağına düşman uçağının önünü kesmesi için kılavuzluk yapmaktır. Kimliği bilinmeyen hedef hakkındaki bilgiler, yer kontrol operatörü tarafından uçağa telsizle ya da bilgisayar bağlantısı ile aktarılır. Bir savaş uçağında bulunan radarın ana görevi, düşman uçağını aramak, önünü kesmek ve yok etmektir. Bu yüzden uçak borda radarında hedef izleme özelliğinin bulunması gerekir.

(Resim: Eurofighter 2000 savaş uçağı ECR90 burun radarı (bug radar))

Hava Savunma Radarı

Hava savunma radarları çok geniş bir alan içinde yer alan hava hedeflerinin konumunu, rotasını ve hızını tespit ederler. Hava savunma radarlarının menzili 450 km (sıkça daha fazla), azimut tarama açısı 360 derecedir.

(Resim: İsviçre Hava Kuvvetleri, TAFLIR radarı)

Hasarsız Malzeme İnceleme Radarı

Çok özel tasarlanmış bu radar malzeme içine işleyerek malzeme hatalarını tespit edebilir veya aşındırıcı sıvılar için kullanılan kapların dolum seviyesine kadar olan kısımları inceleyebilir.

Hava Gözetim Radarı (Air Surveillance Radar, ASR)

Hava Gözetim Radarları bir havaalanının sorumlu olduğu hava sahası bölgesi içinde seyreden uçakların tamamının hareketleri hakkında bilgi sağlarlar. Bu bilgilerle kule operatörleri sürekli artan hava trafiğini güvenli, düzgün ve hızlı yönetirler. Genellikle 2 700 ila 2 900 MHz arasındaki E-bandında çalışırlar.

(Resim: Lockheed Martins, Hava Gözetim Radarı AN/FPS 117)

Hassas Yaklaşım Radarı (Precision Approach Radar, PAR)

Hassas Yaklaşım Radarı havaalanlarında kullanılan, uçakların kötü hava koşullarında alana güvenle inmelerini sağlayan bir özel radardır. Uçaklar radar tarafından en son yaklaşım- ve iniş evresinde algılanır ve eşlik edilir. Uçağın ideal iniş rotasından sapması halinde pilot telsizle ya da kumanda darbeleriyle oto-pilotla uyarılır.

Meteoroloji Radarı

Yakın bölge- ve geniş hacim meteoroloji radarları dakikada 3 ila 6 defa dönen bir anten sistemine sahip birincil radarlardır. Meteoroloji radarının uçuş güvenliği için hayati bir önemi vardır. Burada kullanılan aygıtlar uçuş güvenliği için özel tasarlanmışlardır.

Birden fazla yükseklik seviyeleri için hava resmi dakikada bir veya daha fazla sayıda güncellenir. Bu miktar, antenin dönüş hızına ve istenen yükseklik seviyesi adedine ve bu seviyelerin karmaşıklığına bağlıdır.

Meteoroloji radarları son yıllarda yağış ölçümleri ve tehlikeli hava koşullarının önceden bilinmesi konusunda çok önem kazandı.

Hava Gözetim Radarı

Hava gözetim radarları uzak menzillerde bulunan düşman uçak ve füzelerinin konumunu, rotasını ve hızını önceden tespit etmek için erken uyarı sistemlerinde kullanılırlar. Bir düşman saldırısı hava savunma sistemine zamanında verilen alarm ile önlenebilir. Bir ülkenin hava sahasının sağlıklı bir gözetimi, çoğunlukla bir iletişim ağı ile birbirlerine bağlı, geniş gözetim kapasitesine sahip sabit radarlarla sağlanabilir.

Atış Kontrol Radarı (Missile Control Radar)

Resimdeki Rapier Atış Kontrol Radarıyla orta seviyedeki bir yükseklikte seyreden hava hedefleri ile gece ve gündüz savaşmak mümkündür. Algılama menzili yaklaşık 11,5 km dir. Güdümlü füzeler hedeflere 6,8 km menzil ve yerden 3000 m yüksekliğe kadar bir hava sahası içinde kilitlenebilir.

Savaş Alanı Radarı

Savaş alanında kullanılan radarların menzilleri kısadır. Ancak belirli bir görevi yapmak için çok özel yeteneklerle donatılmıştır. Donanmadaki savaş gemilerinde bulunan özel radar antenleri, sürekli Çok-işlevli radarlarla değiştirilmektedir.

(Resim: Gemide kullanılan bir Çok-işlevli Radar „Variant“)

Hız Ölçüm Radarı

Hız ölçüm radarı çok özel bir Sürekli Dalga-radarıdır. Bu radar hız ölçümü için Doppler frekans tekniğini kullanır. Bu teknik dalga boyuna bağlıdır ve genellikle K–bandındaki yüksek frekanslar kullanılır.

Otomatik Frenleme Radarı

Resimde Mercedes-Benz SL-Class bir binek otosunun radyatör ızgarası ile Mercedes amblemi arasına gizlenerek monte edilmiş DISTRONIC duyarga görülüyor. İlerde kullanılması planlanan bu aygıt 150 m menzil içerisindeki trafik hareketlerini kaydedilebilecek ve öndeki araç ile belirli bir mesafeyi korumak üzere araca otomatik frenleme yaptıracaktır.

Yer Radarı

Yer Radarı yeryüzünün yüzeye yakın kısımlarının araştırması için kullanılan, son otuz beş yılda geliştirilmiş yüksek çözünürlüklü bir jeofizik yöntemdir.

(Resim: Yer Radarı çalışırken)