www.radartutorial.eu www.radartutorial.eu Radar Temelleri

Radar Aygıtlarının Sınıflandırılması (1)

Radarlar istenen verilerin neler olduğuna bağlı olarak değişik özelliklere ve teknolojilere sahiptirler. Radarları aşağıdaki şemadaki gibi sınıflamak mümkündür:

Radarlar
Primärradar
Birincil radarlar
Darbe radarları
Sürekli dalga-radar
Darbe-içi modüleli
Darbe modüleli
Modüle edilmiş
Modüle edilmemiş
İmgeli-radarlar
İmgesiz-radarlar
Radarlar
Darbe modüleli
İmgeli-radarlar
İmgesiz-radarlar

Resim 1: Radar aygıtlarının sınıflandırılması (etkileşimli resim)

İmgeli-radar / İmgesiz-radar

Resim 2: İmgeli-radarı ve imgesiz-radarı

Resim 2: İmgeli-radarı ve imgesiz-radarı

Radar aygıtları iki ana sınıfa ayrılır: İmgeli-radarlar (resim-veren) ve imgesiz-radarlar (resim-vermeyen). İmgeli tip radar ile alınan verilerden harita benzeri bir resim türetilir. Klasik uygulama örnekleri meteoroloji radarı ve askeri hava gözetim radarlarıdır. İmgeli-radarlar yeryüzünü, gezegenleri, asteroitleri ve diğer göksel nesneleri haritalamak ve askeri amaçla hedefleri sınıflamak için kullanılır.

İmgesiz-radar yönteminde ölçüm sonuçları sayısal değerler olarak verilir. Uygulama örnekleri olarak, radar-yükseklikölçer ve hızölçer gösterilebilir. İmgesiz ikincil radar yöntemiyle, lüks sınıftaki modern kara taşıtlarında kullanılan, hırsızlığa karşı motorun çalışmasını engelleyen elektronik şifreli tip kontak anahtarının (immobilizer) aracın içinde olup olmadığı anlaşılabilir.

Birincil radarlar (Primary radars)

Bir birincil radar hedefe yüksek frekanslı işaretler gönderir. Hedeften yansıyan işaretler radar tarafından alınır ve değerlendirilir. Birincil radarın ikincil radardan farkı kendi gönderdiği işaretlerin yankıları ile çalışmasıdır.

İkincil radarlar (Secondary radars)

Bu sistemde uçakta bir transponder (transmitting responder) bulunur ve bu transponder ikincil radardan gönderilen kodlanmış işaretleri alır. Uçaktaki transponder bu gelen işarete bir aktif yanıt hazırlar, kodlar ve tekrardan yer radarına yollar. Bu yanıt işareti bir birincil radar aygıtının elde edebileceğinden çok daha fazla bilgi içerir (örneğin: uçuş yüksekliği, tanıtım kodu veya telsiz arıza bilgisi gibi uçaktaki teknik sorunlar).

Darbe radarları

Darbe radarları bir darbe biçimli yüksek güçlü, yüksek frekanslı işaretler yayınlarlar. Gönderilen darbeyi takiben ikinci bir darbe yollanmadan önce, gelen yankı işaretinin alınabilmesi için uzunca bir ara verilir. Antenin konumu ve yansıma sürelerinden faydalanılarak hedefin yönü, menzili ve gerektiğinde yüksekliği (veya denizden yüksekliği) belirlenir.

Sürekli dalga-radarı

Sürekli dalga-radarları (Continuous Wave Radars) sürekli olarak yüksek frekanslı bir işaretler gönderirler. Yankı işareti sürekli alınır ve işlenir. Alıcı aygıtının mutlaka gönderici ile aynı yerde bulunması gerekmez. Daha uzak bir konumda bulunan bir alıcı, gönderilen ve yansıyan işaretlerin sürelerini karşılaştırabiliyorsa, kuvvetli her bir radyo vericisi bir radar göndericisi gibi de çalışabilir. ABD deki yapılan denemeler üç ayrı TV vericisinden gönderilen işaretlerin değerlendirilmesi ile bir uçağın konumunu kesinlikle tayin etmenin mümkün olduğunu göstermiştir (pasif radar).

Darbe-içi modüleli radarlar

Bu radarlar nispeten daha uzun darbe genişliğine sahip, daha zayıf işaretler yollarlar. Arka arkaya yollanan iki darbe arasında kalan süre içinde menzilin belirlenebilmesi için Darbe Sıkıştırma yöntemiyle modüle edilirler.

Modüle edilmemiş sürekli dalga-radarı

Bu aygıtlardan gönderilen işaretlerin genlik ve frekansları sabittir. Bu aygıtlar daha ziyade hız tayini konusunda başarılıdırlar, ancak menzil ölçemezler. Trafik polislerince hız ölçümlerince kullanılan aygıtlar örnek olarak verilebilir. Lazer frekansında çalışan yeni çıkan aygıtlar (LIDAR) hızın yanında, bazı diğer parametreleri de ölçerler.

 

Modüle edilmiş sürekli dalga-radarı

Gönderilen işaretlerin genliği sabittir, frekansları ise modüle edilir (Frequency Modulated Continuous Wave radar). Bu sayede gönderilen ve yansıyan işaretlerin sürelerini ölçerek menzil tayini yine mümkündür. Frekansın kaydırılması ile uçaklardaki altimetrelerde uçuş yüksekliği de ölçülebilir. Bu aygıtların üstünlüğü, yankı işaretlerinin alınabilmesi için bir bekleme süresini gerektirmemesi ve ölçüm sonuçlarının kesintisiz alınabilmesidir. Bu radarlar ölçülecek menzillerin çok büyük olmadığı ve daimi ölçülmesi gereken parametrelerin istendiği (örneğin uçakların uçuş yükseklikleri ve meteorolojik radarlarda rüzgâr profili ölçümleri gibi) yerlerde kullanılırlar. Benzeri prensipler, darbe süreleri çok uzun olan ve aynı zamanda iyi bir menzil çözünürlüğü istenen radarlarda da kullanılır. Bu aygıtlar bir iyi menzil çözünürlüğü elde etmek için, sıkça darbe gönderim süresi içinde gönderdikleri darbeleri darbe sıkıştırma yöntemiyle modüle ederler.

Bistatik radar

Bir bistatik radar aralarında oldukça büyük bir uzaklık ve hedefe göre azimut açıları arasında çoğu kez büyükçe azimut açısı da bulunan bir gönderici ve bir alıcıdan oluşur. Hedefin geometrisi nedeniyle yankılar bir monostatik radara doğrudan ulaşamıyor ya da çok zayıf olsa bile bu radarlarla yine de bir yankı almak mümkündür (stealth tekniği!).