www.radartutorial.eu www.radartutorial.eu Radar Temelleri

Desibel Cinsinden Oran Hesaplaması

Elektrik tekniğinde giriş büyüklüklerinin çıkış büyüklüklerine oranlandığı her yerde önümüze çıkan bu katsayı doğrusal ya da logaritmik bir büyüklük olarak ifade edilir. Ancak bir gerekli alışma süresinin ardından desibel ile ifadenin getirdiği kolaylıkları kavrayabiliriz.

  1. Elektrik ve elektronikte sıkça küçük değerlere sahip büyüklüklerle uğraşırız. Alıcı aygıtlarının hassasiyetlerinde pikowatt, nanovolt veya benzeri seviyelerdeki çok hızlı ölçü birimleri önümüze gelir.
  2. Diğer taraftan watt seviyesindeki değişiklerin hiç hissedilmediği, diğer taraftan megawattlık değerlere varan çok büyük gönderim güçleri de söz konusudur.
  3. Seri bağlı, yükseltme- veya zayıflatma modüllerinin kullanıldığı devre tekniğinde doğrusal giriş-çıkış oranlarının hesaplanmasında bu kullanışsız çarpma/bölme işlemleri sürekli yapılır.

Bu nedenle devrenin toplu irdelenmesinde bu oranları sıkça desibel cinsinden ifade ederiz. Ancak, doğrusal ifadelerin önce logaritmik biçime çevrilmesi gerekmektedir.

V = 10 log Pçıkış   Pçıkış = 10(V[dB]/10) (1)
Pgiriş Pgiriş

Bu kazanç ifadesi sadece bir göreli ifadedir. Çıkış işaretinin büyüklüğü giriş işaretinin büyüklüğüne bağlıdır. Osilatör gibi giriş işaretlerinin bulunmadığı modüllerde bu yöntemi kullanamayız. Bu yüzden desibel cinsinden bir ifade bir sabit değere göre tanımlanır:

V = 10 log Pçıkış   Pçıkış = 1 mW · 10(V[dB]/10) (2)
1 mW

Eğer üretici verilerinde, ölçüm aygıtlarının bilgilerinde kazanç katsayıları veya zayıflama değerleri uzman öğretmenlere ve öğrencilere en başından itibaren desibel olarak verilmiş ise bu dönüştürme işlemine gerek kalmaz ve o zaman bu veriler doğrudan kullanabilir:

  1. Şimdiye kadar yaptığımız çarpma veya bölme işlemlerinin üstel (exponential) ifadeler oluşu nedeniyle yerlerini toplama ve çıkarma işlemleri alır,
  2. Pratikte kullanılan değerler -100 dB … 0 dB … 100 dB arasında değişir (İnanmayanlar nasıl sonuçların çıktığını görmek için çok büyük desibel değerlerini doğrusal değerlere dönüştürebilir ve sonucun pratik olup olmadığını değerlendirebilirler.)

Ustaca kullanıldığında yeterli doğrulukta hesaplamalara imkân sağlayan bir kaç değeri hemen ezberleyebiliriz:

30 dB = 1000 - kat,
3 dB = 2 - kat ,
−3 dB = 0,5 - kat

36 dB i parçalayalım (30+3+3) dB = 1000 · 2 · 2 = 4000 - kat,
27 dB = (30 - 3) dB = 1000 / 2 = 500 - kat.

Mutlak dBm değerleri aynı şekilde hesaplanır:

30 dBm = 1000 · 1mW = 1W,
57 dBm = (60 dBm - 3 dB !) = 500 W,
60 dBm = 1000 W,
99 dBm = 8.000.000W,

… ve çıkan bu 8 megavat değeri elektronik için çok büyük bir değerdir!

Aşağıdaki çizelgede seviyeler için bazı çok faydalı dönüştürme ifadeleri yer almaktadır:

Seviye (dB) Katsayı Seviye (dB) Katsayı

1

=1,3

10

=10 = 101

3

=2,0

20

=100 = 102

5

=3,2

30

=1000 = 103

6

=4,0

40

=10.000 = 104

7

=5,0 ... 

9

=6,0

140

=1014

Konuşma sırasında çarpımsal katsayıya karşılık gelen desibel değeri arasındaki farkı vurgulamak için desibel cinsinden bir değer kullanılır: örneğin 100 katlık bir zayıflama, 20 dB lik bir zayıflama demektir.


Desibel hesaplayıcı

Aşağıdaki üç pencereden birine bir değer girin ve „Hesapla“ düğmesine basın. (Sonuçlarda çok fazla ondalık basamak varsa, lütfen olabildiğince yuvarlayın!)

Güç :   P = [ dBW ] 
P = [ dBm ]
P = [ W ]

Bu Javascript Iacopo Giangrandi tarafından yazılmıştır www.giangrandi.ch