www.radartutorial.eu www.radartutorial.eu Radar Temelleri

A-Ekran

Resim 1: Bir A-ekranın yürütme zamanı- ve menzil ölçümünün çalışma prensibi

Resim 1: Bir A-ekranın yürütme zamanı- ve menzil ölçümünün çalışma prensibi

A-Ekran

A-Ekran (A-Scope veya A-Display), bir radardaki en basit ve en eski görüntüleme aygıtı biçimidir. Bu ekrandaki görüntü bir osiloskop üzerindeki görüntüye benzer ve bunu sağlamak için bir genlik saptırma (deflection modulation) tekniğini kullanır. Bu tür ekranda sadece hedefin menzili (istisnai durumlarda kimliği de) görüntülenir. Bu aygıt yalnızca antenin o anda baktığı yönden alınan yankı işaretlerini gösterir. Bir azimut açısının görüntülenmesi için anten dönüşüne bağlı bir ilave ekran sağlanmalıdır.

Çınlayan
gönderim darbesi
Bir sonraki
darbe periyodu
Yankı işareti
Sabit hedef parazitleri
Menzil belirteçleri
Gürültü

Resim 2: Bir A-ekranın elemanlarının prensip şemasının görünümü

Çınlayan
gönderim darbesi
Bir sonraki
darbe periyodu
Yankı işareti
Sabit hedef parazitleri
Menzil belirteçleri
Gürültü

Resim 2: Bir A-ekranın elemanlarının prensip şemasının görünümü (etkileşimli resim)

Eski A-ekranlar, görüntüleme için elektrostatik saptırmalı bir katot ışınlı tüp kullanır. Yatay saptırma plakalarına, yükselişi mümkün olduğunca doğrusal, testere dişi biçimli darbe uygulanması sonucu yatay saptırma meydana gelir. Darbenin uzunluğu (yani saptırma süresi) menzil ölçeğini belirler (etkileşimli prensip şemasına bakınız). Saptırma süresi, elektromanyetik dalganın en büyük yürütme zamanı (runtime) ile aynıysa, en büyük menzil A-ekranda da görüntülenir. Saptırma süresinin kısaltılması ölçekte bir değişikliğe neden olur ve bu da menzilin burada sadece kısmen gösterildiği anlamına gelir. Gerçek ölçekli gösterim, uzayda elektromanyetik dalganın yayılma hızının (burada yaklaşık ışık hızı c0), saptırma ışınının yatay hızının yarısına olan oranına sabit tutulmasıyla elde edilir.

Video işareti yoksa A -ekranda yatay bir düz çizgi görüntülenir ve buna sıfır çizgisi de denilir. Video işareti dikey saptırma plakalarına uygulanır ve bu sıfır çizgisinin küçük bir kısmının yukarı veya aşağı sapmasına neden olur. Böylece, A-ekran video işaretinin o anki genliğini zamanın bir işlevi olarak görüntüler.

Saptırma (ve dolayısıyla süre ölçümü) gönderim darbesinin daima yükselen cephesinde (rising edge) başlar. Dubleks aygıt hiçbir şekilde bir ideal anahtar değildir, bu nedenle gönderilen güçlü enerjinin kuvvetle zayıflatılmış bölümünün bir küçük kısmı bile çok hassas alıcı girişine ulaşabilir ve genellikle A-ekranda görüntülenir. Bu darbe aynı zamanda alıcı ayarlama işlemlerinde de kullanılabilir. Çoğu zaman, iletim darbesinin bir kısmı bir ölçüm aksesuarı ile ayrıştırılır, ilaveten kontrol edilebilir bir şekilde geciktirilir ve alıcı girişine yeniden beslenir. Böylece örneğin, bir menzil aralığında alıcının zaman-bağımlı otomatik kazanç kontrolü artık etkili olmadığı durumda ayarlama için gerekli bir özel kontrol darbesi elde edilir.

Günümüzde A-ekran artık önemini kaybetmiştir. Eski tip analog radar aygıtlarında daha ziyade kontrol osiloskopu olarak halâ kullanılmaktadır. Hedefe ait işaretlerin, video işaretler yerine artık yalnızca sayısal veri kelimeleriyle ifade edilebilmesinden ötürü modern radarlarda A-ekran kullanımının anlamı kalmamıştır. Sayısal işaretler için bir eşzamanlı işaret elde etmek mümkün değildir. Bunlar sadece dâhili olarak tetiklenebilir. Bu yüzden bir basit osiloskop ile bir bit dizisini çözümlemek mümkün değildir. Tek söyleyeceğimiz şey: bir işaretin mevcut olduğu ve sürücü katının bu sayısal işareti mutlaka işleyeceğidir.

Ancak istisnai durumlarda, radar sistem yazılımı bir bilgisayar ekranında güncel sayısal radar verilerinden faydalanarak A-ekrandakine benzer bir görüntü oluşturabilir. Bu resim özellikle eğitim amaçlı olarak kullanılabilir ya da radar operatörleri bu resme bakarak radar aygıtının göreve hazır olup olmadığını bir bakışta anlayabilirler.

A- Ekran resim galerisi
A-Scope

Resim 2: Rus yapısı P-12 „Spoon Rest“ VHF-radarının ekranındaki kontrol darbesi 42 km menzilde bulunan bir hedefi gösteriyor.

Eşzamansız (asynchronous) seri sayısal sözcükleri bir kontrol osiloskobunda algılama denemesi.

Resim 3: Eşzamansız (asynchronous) seri sayısal sözcükleri bir kontrol osiloskobunda algılama denemesi.

Resim 4: Sayısal verilerden dönüştürülmüş analog işaretler; görüntü Birincil Radar Eğitim Setinden alınmıştır.